محبت کردن و نیکویی کردن در اسلام
محبت و نیکویی کردن به موجودات نه تنها در دین اسلام بلکه در تمام ادیان سفارش شده و مورد تایید قرار گرفته است .در قرآن نیکویی معادل واژه احسان است و نیکوکاری (محسنین )خوانده می‌شود.در قرآن نیکویی کردن به صورت‌های مختلف تعریف شده است.

محبت کردن به دیگران
اسلام دین محبت است و خوبی کردن به دیگران پاداش بس عظیم نزد خداوند دارد در قرآن آمده است «واذاخذنامیثاق بنی اسرائیل لاتعبدون الا ا..وبالوالدین احسانا و ذی القربی والیتامی والحساکین وقولوا للناس حسنا» یاد کنید که از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خداوند را نپرستند و به پدر و مادر خویش و ..یتیمان.نیکی کنید و مردم به زبان خوش سخن بگویند. (بقره 83)
امام علی(علیه السلام)می‌فرمایند : «العدل الانصاف و الإحسان التفضل» ؛ عدل رعایت انصاف و احسان انعام و بخشش است.(نهج البلاغه ص509حکمت231)
و یا امام حسن مجتبی(علیه السلام)می‌فرمایند :برخورد نیکو با مردم اساس خردمندی است (بحار الانوار ج78ص111)

کار ها را درست و بدون نقص انجام دادن
یکی دیگر از اصول احسان درست انجام دادن کارهاست وقتی کسی تصمیم به انجام کاری می‌گیرد باید آن را در نهایت دقت و درستی انجام دهد و باید در کاری که انجام می‌دهد مهارت توانایی و تخصص داشته باشد.
واژه احسان در نهج البلاغه بدین گونه معنا شده است.
از اثرات دیگر احسان تندی نکردن با مردم است انسان‌های نیکوکار با مردم با خوشرفتاری بر خورد می‌کنند برای مثال در هنگام رانندگی اگر راننده ای دچار اشتباه شد .او را ناسزا نمی‌گویند و بی قراری نمی‌کنند
«قیمه کل امری یحسنه » ؛ ارزش هر انسانی به اندازه امور و کارایی است که آنها رابه نحو نیکو انجام می‌دهد.(نهج البلاغه ص482حکمت81)

جذب محبت
از دیگر ویژگی‌های احسان تأثیر گذاری بر قلوب انسان‌هاست انسان‌هایی که به دیگران خوبی می‌کنند آنها را به سوی خود جذب می‌کنند و این مایه دوستی و رفاقت میان انسان‌ها می‌شود.
به تعبیر حضرت علی «الاحسان یستعبد الانسان» ؛ احسان آدمی را به بندگی وا می‌دارد.«غررالحکم ص385»
احسان مایه محبت دل‌هاست (غرر الحکم ص386)
و یا کسی که نیکی زیاد کند یاران و خدمتگزارانش زیاد می‌شود (غرر الحکم ص386)
البته باید توجه داشت که نیکی کردن بدون منّت و اذیت کردن باشد در غیر این صورت آثار آن محو می گردد و اثر مطلوب بر جا نمی‌گزارد.

پرهیز از مردم آزادی
از دیگر اثرات احسان پرهیز از آزار و اذیت مردم به صورت‌های مختلف از جمله پیامک زدن و مزاحمت تلفنی و...است.
امام علی(علیه السلام)می‌فرمایند: خداوند بزرگ فرموده کسی که بنده‌ی من را بیازارد در مقام جنگ با من بر آمده است.(اصول کافی ج 2ص 17)از امام سجاد علیه السلام نقل شده است :و یا از نشانه های کمال عقل نیازردن دیگران است.(بحار ج78ص141)
وقتی عصبانی می شویم
تندی نکردن با مردم
از اثرات دیگر احسان تندی نکردن با مردم است انسان‌های نیکوکار با مردم با خوشرفتاری بر خورد می‌کنند برای مثال در هنگام رانندگی اگر راننده ای دچار اشتباه شد .او را ناسزا نمی‌گویند و بی قراری نمی‌کنند.
امام علی (علیه السلام)می‌فرمایند:اساس سبک عقلی در درشتی کردن با مردم است
.(غرر الحکم ج2ص218)
و یا کسی که به مرکب درشتی و تند خویی سوار شود رسیدن به خواسته‌هایش دشواری شود(غرر الحکم ص183)

وسیله‌ی پیشرفت و رشد
از دیگر آثار نیکی کردن تعالی یافتن و پیشرفت کردن است .انسان‌هایی که به دیگران خوبی کنند با سرعت بیشتری پیشرفت می‌کنند و به سعادت و کمال دست می‌یابند. در احادیث مختلف این موضوع اینگونه مطرح شده است .کسی که کار نیک انجام دهد نلغزد و اگر هم بلغزد تکیه گاهی دارد.(غرر الحکم ج2ص213)
انجام کارهای نیک نعمت‌ها را فراوان می‌کند و بدی ها را برطرف می‌سازد(غرر الحکم ج2ص213)
و یا بسیار زیاد نیکی کن به مردم زیاد احسان کن که پایدارترین ذخیره و زیباترین یادگاری است (غرر الحکم ج2ص213)

تحمل کردن دیگران
از دیگران آثار احسان و نیکو کاری تحمل بدی‌های دیگران است.احسان الزاما خوبی نیست اگر به کسی بدی شد و تحمل کرد و پاسخ بدی‌اش را نداد نیز نوعی احسان به شمار می رود.
امام جواد می‌فرمایند:همسایه خوب بودن به این نیست که همسایه را آزار ندهی بلکه به این است که آزارش را تحمل کنی(تحف العقول ص432)
امام علی می‌فرمایند:هر گاه مورد تحیّت و تکریم واقع شدی تو بهتر از آن تحیت به جا آور و اگر به تو احسان شد بیشتر آن تلافی کن به یاد بودن تلافی بیشتر برتری از آن کسی است که اول نیکی کرده است
پرهیز از کنایه و زخم زبان
احسان و نیکوکاری انسان را از کارهای زشت و گناهان متعدد بازی دارد یکی از گناهان که از گناهان زبانی است زخم زبان زدن است.به تعبیر حضرت علی زخم زبان از نیزه بدتر است.(بحار الانوار ج71ص286)
و یا به تعبیر دیگر :زخم شمشیر خوب می‌شود ولی زخم زبان خوب نمی‌شود.

حق شناسی و قدرشناسی
انسان‌هایی که نیکو کار هستند قدر شناسند و قدر یکدیگر را میدانند و اگر کسی برایشان کاری انجام داد و یا لطفی ..از آن‌ها سپاسگزاری کرد.حق شناسی می‌کنند.
برای مثال قدر شناسی زن از شوهر و فرزندان از پدر و مادر و...و اگر انسان از محبت دیگران تشکر نکند آن‌ها سرد شده و دیگر به او محبت نمی‌کنند.
به تعبیر پیامبر اکرم خوبی کردن بسته به اندازه خصلت است.